Troostmuziek op maat

Afscheid nemen van een geliefde is een heel persoonlijk proces. Iedereen verwerkt het verlies op haar of zijn eigen manier. Ik rouw van jou interviewt mensen die op een bijzondere wijze een bijdrage kunnen leveren aan dit afscheid.

Tekst: Mischa Brendel

Voor de een is het kiezen van een of enkele muzieknummers voor een uitvaart gemakkelijk; voor de ander een van de moeilijkste dingen die er zijn. Martine van Wensveen biedt troostmuziek voor mensen. Zo zingt ze op aanvraag bij een uitvaart, maar ook bij ziekte of tijdens de laatste levensfase. Ook behoort een troostlied op maat tot de mogelijkheden. Persoonlijk en empathisch zijn de woorden die daarbij centraal staan.

Muziek speelde altijd al een grote rol in het leven van Martine, maar pas met het overlijden van haar moeder kwam ze in contact met troostmuziek. Ze schreef speciaal hiervoor het lied Ik moet je laten gaan mam ter verwerking van het overlijden. Martine: “Iemand omschreef het eens als ‘een liedje met eeuwigheidswaarde.’” Het is inmiddels een veel gedraaid nummer op uitvaarten.

Intussen wordt het op vele uitvaarten gevraagd. “Muziek en zingen zijn hele belangrijke uitingsvormen”, zegt ze. “Ik kwam erachter dat mijn stem mij gegeven is om lichtwerk te doen. Een schilder heeft zijn verf om de wereld lichter te maken; bij mij is dat mijn stem.”

Ook bij de uitvaart van haar vader zong Martine zelf, maar ze merkte daarvoor bij hem ook al de kracht die persoonlijke muziek kan hebben. “Toen mijn vader op sterven lag, reageerde hij nergens meer op. Toen kwam zij shantykoor op bezoek bij hem om te zingen. Hij deed zijn ogen open en dirigeerde voor het laatst van zijn leven. Je kon zó die kracht zien, hij kwam nog even terug om zijn plek in te nemen als dirigent. Zulke momenten zijn hele bijzondere cadeautjes.”

Martine besloot haar stem en empathisch vermogen in te zetten om andere mensen zoveel mogelijk troost te kunnen geven bij hun afscheid. “Op de een of andere manier trekt de rouwwereld mij aan. Ik heb bij de uitvaart van allebei mijn ouders gezonden en het belang van live muziek gezien. Ik mag met dit werk heel dicht bij mensen komen en heel diep binnenkomen; dat is heel bijzonder.”

Hoeveel gevoel er ook bij komt kijken, een en ander moet van tevoren natuurlijk wel afgesproken worden. “Het zakelijke vind ik hierin wel lastig, want je doet het zó vanuit je hart. Bij het poppentheater dat ik eerder had was het veel makkelijker om zakelijk te zijn. Maar het hoort er wel bij; je kunt er niet aan voorbij. Maar ik regel het zakelijke gedeelte wel zo, dat het helemaal buiten het moment zelf blijft.”

Ook wordt er van tevoren duidelijk afgesproken wat Martine gaat zingen. Vaak zijn de mensen al bekend met haar muziek voordat ze contact met haar opnemen. Dat maakt het voor Martine ook makkelijker om zich in te voelen. Want een groot invoelingsvermogen moet je wel hebben voor dit werk.

“Ik ben een heel emotioneel iemand, maar als ik voor mensen zing, dan houd ik het wel droog: op dat moment sta ik in dienst van wat er mag ontstaan. Dan parkeer ik even mijn emoties, voor zover mogelijk.” Dat betekent wel dat ze tijdens het zingen van een heel emotioneel lied niet direct de naaste van de overledene aankijkt, anders wordt het wel heel moeilijk.

Niet alleen zingt Martine live op een uitvaart – dat kan solo, met geluidsband, of met haar vaste gitarist – maar desgewenst schrijft ze een op maat gemaakt lied dat ze tijdens de uitvaart live zingt. Voor zo’n liedje gaat ze in gesprek met nabestaanden en daaruit ontstaan de tekst en melodie van het lied. Maar ze maakt ook troostliederen voor nabestaanden zelf, die niet op de uitvaart zelf gezongen hoeven te worden. Dat kan ook zijn voor mensen in hun laatste levensfase, aan bed.

“Als je aan iemands sterfbed mag spelen, laat je je ego thuis; wat heeft de persoon die gaat overlijden nodig? Wat heeft de cirkel nodig? Dat is puur afstemmen. Je weet niet waar je in terechtkomt, de setting.”

Ze noemt een voorbeeld: “Ik zong bij iemand aan het sterfbed met de hele familie eromheen, iedereen hand in hand. Het is niet in woorden uit te leggen wat dat je dan brengt qua gevoel.”

Wat Martine doet, is een roeping. Ze haalt veel voldoening uit wat ze mensen kan en mag brengen. “Zingen is ook een medicijn. Er zit enorme kracht in muziek. Het kan troostend zijn, helend; het is een soort multitool.”

“Ik ben een heel emotioneel iemand, maar als ik voor mensen zing, parkeer ik even mijn emoties.” (Foto: Marianne van Straten)